Pewnie nieraz widziałaś w telewizji reklamę mydła Dove, w której kobiety zastanawiają się: „Czym jest mikrobiom?”. Być może sama zadawałaś sobie podobne pytanie. Odpowiedź wbrew pozorom jest bardzo prosta. Ludzki mikrobiom to bakterie, grzyby oraz wirusy, zamieszkujące różne części naszego ciała.
Często ludzie mówią też „mikrobiota” zamiast „mikrobiom”. Jaka jest różnica pomiędzy tymi terminami? Mikrobiota oznacza wszystkie drobnoustroje, czyli bakterie, grzyby i wirusy, a mikrobiom oznacza zespół ich genów. Generalnie mówiąc „mikrobiota” czy „mikrobiom” mamy na myśli ogół bakterii, grzybów i wirusów bytujących w naszych organizmach.
Do tej pory bakterie uchodziły raczej za coś, co trzeba było zniszczyć antybiotykami czy środkami dezynfekcyjnymi. Ale w ostatnim czasie pada nowe światło na mikroorganizmy jako coś, z czym warto żyć w równowadze. Dzięki rozwojowi technik biologii molekularnej, naukowcy uznali mikrobiom za kolejny organ w ciele człowieka, tak jak wątroba, serce czy nerka. Powiemy więcej – funkcjonowanie mikrobiomu i jego kondycja jest ściśle powiązana z prawidłowym funkcjonowaniem innych organów takich jak jelita, skóra czy mózg.
Czy wiedziałaś, że w naszym jelicie żyje 4000 różnych gatunków drobnoustrojów, a na naszych dłoniach może być ich więcej niż mieszkańców całej Polski?
Badacze podają przykładowo, że dorosły mężczyzna o wadzę 70 kg zbudowany jest z 3 bilionów komórek ciała, a liczba komórek bakterii żyjących w jego organizmie wynosi 3,9 billiona! Naukowcy donoszą, że masa naszego mikrobiomu to ok 1-2% masy całego organizmu. Mikrobiom nie jest równomiernie rozmieszczony w naszym ciele, a największe skupisko drobnoustrojów znajduję się w jelicie, gdzie masa bakterii może stanowić nawet 2 kg.
Jaki jest prawidłowy skład mikrobiomu?
Skoro w naszym organizmie zamieszkuje tak dużo różnych gatunków bakterii, grzybów i wirusów, to jak zdefiniować prawidłowy skład mikrobioty?
Nasz mikrobiom jest jak linie papilarne – każdy ma swoje, niepowtarzalne. Jest specyficzny dla każdego z nas, a jego skład zmienia się wraz z wiekiem. Dlatego nie można konkretnie odpowiedzieć na pytanie – jaki jest prawidłowy skład naszej mikroflory. Mikrobiom składa się mikroorganizmów komensalnych i symbiotycznych, które nie szkodzą naszemu organizmowi i przynoszą nam korzyści, ale także zawiera drobnoustroje chorobotwórcze. Dopóki drobnoustroje stanowiące mikroflorę są w stanie równowagi, dopóty jesteśmy w dobrej kondycji zdrowotnej.
Ważne jest, aby w składzie mikrobiomu została zachowana równowaga pomiędzy drobnoustrojami prawidłowymi a chorobotwórczymi. W przypadku zaburzenia tej równowagi, czyli jakościowego i ilościowego zaburzenia w składzie mikroflory, kiedy dochodzi np. do nadmiernego namnażania się jednego gatunku drobnoustrojów, może to prowadzić do rozwoju różnych chorób takich jak zapalenie jelit, zespół jelita wrażliwego, atopowe zapalenie skóry, choroby alergiczne, cukrzyca typu I, astma, stwardnienie rozsiane, otyłość , depresja, nowotwory i inne.
Co wpływa na skład mikrobiomu człowieka?
O składzie mikrobiomu każdego człowieka decydują czynniki genetyczne oraz środowiskowe. O ile na czynniki genetyczne wpływać nie możemy, to na środowiskowe jak najbardziej. Zatem jakie czynniki środowiskowe wpływają na skład naszej naturalnej mikroflory?
Znajdują się wśród nich:
- zanieczyszczenie środowiska,
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV,
- zwyczaje higieniczne i kosmetyczne,
- nadmierne stosowanie antybiotyków,
- dieta (wysokoprzetworzona żywność, brak błonnika w diecie),
- spożywanie alkoholu i innych używek.
Dlaczego warto, by skład mikrobiomu był prawidłowy?
Mikroorganizmy spełniają wiele pożytecznych funkcji w organizmie człowieka, dlatego należy zadbać o tą naturalną florę. Co dobrego robi dla nas mikrobiom?
1. Zasiedla organizm poprze łączenie się z naszymi tkankami za pomocą receptorów. Tym samym blokuje receptory dla bakterii chorobotwórczych, chroniąc w ten sposób organizm człowieka przed rozwojem stanu zapalnego. Dodatkowo wytwarza substancje przeciwbakteryjne tzw. bakteriocyny, co wspomaga ochronę przed namnażaniem się bakterii chorobotwórczych.
2. Stymuluje komórki układu odpornościowego, aby te były gotowe do prawidłowej reakcji na czynniki zewnętrzne, dzięki czemu człowiek nie zapada na choroby po kontakcie z każdym wirusem czy bakterią.
3. Chroni nas przed rozwojem wszelkiego rodzaju alergii. Takie „ćwiczenie” układu odpornościowego przez florę bakteryjną sprawia, że nie reaguje nadmiernie na czynniki nie stanowiące zagrożenia dla organizmu.
4. Mikroflora jelitowa bierze udział w produkowaniu witaminy K, biotyny, a także kwasu foliowego.
5. Bakterie jelitowe uczestniczą w wytwarzaniu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, będących źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego.
6. Mikrobiom ma związek z naszym zdrowiem psychicznym. Skład jelit może być powiązany z depresją, a nawet autyzmem. Bakterie jelitowe mają także wpływ na pracę mózgu. Kilka gatunków bakterii jelitowych jest zdolnych do produkcji cząsteczki kwasu gammaaminomasłowego, który jest dla nas bardzo istotnym neuroprzekaźnikiem.
Powyższe przykłady to tylko część funkcji mikrobiomu. Mając świadomość, jakie funkcje on spełnia oraz wiedząc co wpływa na niego niekorzystnie – możesz skutecznie o niego zadbać! Więcej informacji na temat funkcji mikrobiomu znajdziesz w kolejnych artykułach , na które już teraz serdecznie Cię zapraszam.
Aby być na bieżąco, zachęcam Cię do zapisania się na nasz newsletter!
Literatura:
- Sender R., Fuchs S., Milo R. :Revised estimates for the number of human and bacteria cells in the body. PLoS biology 14.8 (2016): e1002533.
- Wołkowicz T., Januszkiewicz A., Szych J.; Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka.” Med Dośw Mikrobiol 66 (2014): 223-35.
- Magdalena Malinowska M., Tokarz-Deptuła B., Deptuła W.: Mikrobiom człowieka. Post. Mikrobiol.,2017, 56, 1, 33–42.
- Bartnicka A., Gałęcka M., Mazela J.: Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków. Standardy Medyczne/Pediatria, 2016.
0
